Om leerlingen zicht te geven op hun leerproces kun je in gesprek gaan over hun ontwikkeling. Vaak doen we dit in de vorm van feedback, terugkijken op hoe het leerproces is gegaan. Dit is op zich zeker nuttig, al begrijp je na dit artikel dat andere vormen wellicht de groei van je leerlingen ook stimuleren.

Drie vormen van effectieve feedback (Hattie & Timperley, 2007) die helpen met groeien van je leerlingen:

  1. Feed-up:
    Hierbij bespreek je vooraf waar de leerling naar toe gaat werken. Effectief leren begint altijd met de vraag waar je heen wilt, wat je doel is. Feed-up wordt vaak op taakniveau gebruikt, maar je kunt ook bespreken wat de leerling aan vaardigheden gaat leren en hoe hij dat wil gaan aanpakken. Voordeel hiervan is dat een leerling weet wat er van hem verwacht wordt en een richting heeft waar hij naar toe kan werken.
  2. Feedback:
    Bij feedback bespreek je voornamelijk hoe de leerling tot het punt waar hij nu is, is gekomen. Je kijkt terug hoe het leerproces is doorlopen, zoals de aanpak van de taak en de inzet van de leerling. Het voordeel hiervan is dat je lessen kunt trekken uit de aanpak. Je kunt bespreken wat wel of niet werkte en wat je kunt meenemen voor een volgende keer. Feedback wordt veel toegepast in ons huidige onderwijs. 
  3. Feed-forward:
    Bij feed-forward staat de leerling wellicht op hetzelfde punt in het leerproces als bij het feedback-moment. Hij kijkt echter niet naar het verleden, maar naar de toekomst: waar ben ik ten opzichte van mijn leerdoel? En waar wil ik heen? Wat is een volgende stap om verder te komen? Wat heb ik nodig? Hoe kan ik het aanpakken? Etc.

Er zitten veel voordelen aan het werken met feed-forward. Ten eerste is het erg gericht op de groei in de toekomst. Aan het verleden kun je niets meer veranderen. Nadenken over de toekomst biedt veel voordelen:

  • Het geeft de leerling meer perspectieven en mogelijkheden waar hij invloed op heeft. Dit werkt motiverend.
  • Het geeft richting. Feed-forward vergroot het aantal opties om de taak/vaardigheid beter aan te pakken, waardoor de kans dat dit lukt ook (veel) groter zal zijn. Groei is dus het resultaat!
  • Het geeft het kind daarbij ook meer leerplezier. Omdat feed-forward gericht is op wat het kind wil leren, staat hij er ook meer voor open. Daarbij is het praten over mogelijke groei ook heel stimulerend om daadwerkelijk aan de slag te gaan.

Verder blijkt dat feed-up, feedback en feed-forward het meest effectief is als het op het niveau van het proces of het zelfregulerend leren wordt gegeven. En niet zozeer op corrigerend of persoonlijk niveau. Hiermee bedoelen we dat feedback over de manier waaróp geleerd wordt het meest effectief is. En niet zozeer op de taakuitkomst (‘je hebt 5 fouten’) of op de persoonlijke eigenschappen van de leerling (‘je hebt echt rekentalent’). Wees dus vooral gefocust op het benadrukken van de aanpak van een leerling, van zijn inzet voor een taak of de wijze waarop hij zijn gedrag evalueert of bijstuurt.

Omdat het werken met feed-forward nog niet zo bekend is, hebben we een poster gemaakt die je kan helpen om meer feed-forward te geven. Je kunt de poster hier downloaden.