Leren is, per definitie, een uitdaging.
Iets aangaan wat je nog niet kunt of kent: je veilige comfortzone uit en je zone van naaste ontwikkeling, je leerzone of je Lefland in.

Dit is vooralsnog onbekend terrein en hier loop je absoluut de kans dat je fouten maakt. De kans is groot dat je te horen krijgt dat er betere manieren zijn om iets te doen of dat iemand anders het beter of sneller onder de knie krijgt dan jij. De leerzone is altijd min of meer onvoorspelbaar gebied: je kunt van tevoren niet precies weten wat je hier gaat tegen komen.

Wanneer je vanuit een vaste mindset je leerzone in stapt komen hier totaal andere gedachten, emoties en gedrag bij kijken dan vanuit een groei mindset.

 

In een vaste mindset
ligt de focus in leren vooral op jezelf bewijzen en zo je rol of label te bevestigen.

Voor de meesten betekent dit dat ze willen tonen hoe ‘slim’ ze zijn: foutloos, snel en soepel  nieuwe zaken onder de knie krijgen. Automatisch wijken ze niet zo ver van hun vertrouwde comfortzone af: hoe verder je immers van het bekende gaat, hoe meer risico je loopt om door de mand te vallen. De blik is steeds schuin gericht op anderen: hoe scoor ik ten opzichte van mijn team- of klasgenoten? Ben ik hier beter in dan de ander? Mooi, dan ben ik beter dan de ander. Ben ik hier minder goed in dan de ander? Ai… Dan ben ik als persoon dus minder dan de ander.

De leerzone wordt vanuit een vaste mindset gezien potentieel gevaarlijk terrein waar je continu op je hoede moet zijn voor gezichtsverlies. Oordelen en veroordeeld worden liggen hier op de loer en als je erbij wilt blijven horen, dan zorg je er wel voor dat de kans dat je door de mand valt zo klein mogelijk is. Voor velen is de gedachte hieraan al genoeg reden om in de paniekzone te belanden: een toestand waarin je (brein) aanzienlijk minder open staat voor leren en waarin je voornamelijk bezig bent jezelf staande te houden.

 

Vanuit een groeimindset
draait leren om jezelf ontwikkelen en je kennis en kunde uitbreiden. Een uitdaging wordt hiermee een regelrechte uitnodiging: je mag op avontuur om nieuwe stukjes van de puzzel te vinden en jezelf verder te ontwikkelen. Dat je hierbij fouten maakt is logisch: ze zijn het bewijs dat je iets nieuws aan het leren bent en daarbij leveren deze fouten je nieuwe informatie op over hoe je iets beter of anders kunt doen. Als een ander het beter voor elkaar krijgt dan heeft diegene wellicht een goeie tip hoe jij het handiger aan kunt pakken, en samen kom je altijd tot meer kennis en kunde dan in je eentje. Verder van het bekende af betekent meer mogelijkheden tot groei, de blik is steeds gericht op het eigen proces van vooruitgang. Ben ik hier minder goed in dan de ander? Dan kan diegene mij misschien helpen om een stap verder te komen. Ben ik hier verder in dan de ander? Dan heeft de ander me op een ander gebied zeker nog wel iets te leren. Vanuit een groeimindset is de leerzone een groot onvoorspelbaar speelterrein waar je continu nieuwe avonturen kunt beleven en jezelf kunt verrijken.

 

 


Toch gek eigenlijk…
dat we zo goed weten dat we onze focus beter kunnen verleggen naar het veel aantrekkelijkere standpunt van ‘onszelf ontwikkelen’, maar dat we het desondanks vaak niet doen? Dat die bewijsdrang en het voorkomen van gezichtsverlies nog steeds, vaak automatisch, leidend zijn wanneer we een uitdaging tegenkomen?

Alleen wéten over mindsets maakt nog niet dat je standaard zult kiezen voor groei of jezelf ontwikkelen wanneer we een uitdaging tegen komen. In veel onderzoeken wordt nauwkeurig gekeken naar het effect van een interventie gericht op het vergroten van kennis over mindsets. Andere factoren, zoals de omgeving waarin het ‘onderzoeksobjecten’ zich bevinden, worden hierbij (veelvuldig) overgeslagen. Terwijl: als je nagaat dat je vanuit een vaste mindset zo gericht bent op het oordeel en de waardering van de ander, dan zou dit toch zeker mee moeten worden genomen in het beïnvloeden van iemand mindset?

Wat zegt Carol Dweck hier ook alweer over..?

‘Wat ik heb geleerd van onze onderzoeken is dat kinderen, en volwassenen ook, extreem gevoelig zijn voor het oordeel van anderen. We zijn continu op zoek naar signalen die erop wijzen waar we op beoordeeld worden: wat wordt er hier gewaardeerd?’
Carol Dweck

 

Zo kunnen we kinderen bijvoorbeeld best vertellen dat het niet erg is om fouten te maken en dat ze je juist helpen om jezelf te ontwikkelen. Tegelijk geven we wel de hoogste cijfers aan het werk waarin de minste fouten zijn gemaakt. Als we vervolgens zelf publiekelijk een fout maken dan doen we net alsof we die expres maakten (‘Even kijken of jullie wel opletten’) of we slaan onszelf voor het hoofd (‘Oh wat dom zeg!’).

Deze houding is niet erg in lijn met wat we zeggen… Het signaal wat we afgeven is sterker dan wat we vertellen: je kunt maar beter geen fouten maken.

Tel daar eens die klas- of teamgenoot bij op die giechelt wanneer je je een keer verspreekt. Iemand die begint te zuchten als jij je in de vergadering afvraagt of dit wel de beste oplossing voor iets is en ook die roddel die je in de pauze hoorde over een collega die zijn klas/vriendin/kledingstijl niet onder controle heeft. Dit alles geeft toch het signaal dat je jezelf maar beter even niet in de ontwikkelstand kunt zetten en je houdt je ideeën, zorgen en kennis maar voor je: niemand staat ’s ochtends op met het idee om zich vandaag eens lekker als incompetent, opdringerig of betweterig te laten bestempelen.

 

Ga je vervolgens na school even je socials checken dan zie je een wereld die gemakkelijk, perfect, overdadig, rijk en foutloos predikt: de ideale voedingsbodem voor de resultaatgerichte vaste mindset. Het is overduidelijk waarop we in onze cultuur door anderen worden beoordeeld en het is voor veel mensen dan ook een logische keuze (en sociaal gezien vele malen veiliger) om in de bewijsstand te staan. Als je je kop boven het maaiveld uitsteekt heb je grote kans dat deze er met een scherpe opmerking, een rode pen of een afkeurende blik door iemand in je (on- of offline) omgeving wordt afgehakt: dat leren we vaak al heel vroeg in ons leven.

Wanneer je het zo bekijkt…
dan lijkt het haast onmogelijk om iemand, laat staan een hele klas of zelfs organisatie, te stimuleren om vanuit een groeimindset in de leerstand te gaan staan: je moet wel een hele hoop lef hebben, een dikke huid hebben en behoorlijk doelgericht zijn om tegen de status quo van een hele cultuur in te gaan!

Nu zijn er inmiddels toch best wat scholen en een heel aantal (bekende) bedrijven in de wereld die het, ondanks zo’n overweldigende ‘fixed mindset cultuur’, toch voor elkaar krijgen om een klimaat te creëren waarin men (bijna als vanzelfsprekend) vanuit een groeimindset leert en werkt. Maar hoe krijgen zij dit dan voor elkaar?
En kunnen wij hier dan ook iets mee in onze klassen, gezinnen en teams?

Er zijn veel factoren die kunnen bijdragen (of afbreuk kunnen doen) aan een ‘op groei gericht leerklimaat’: een plek waar we ons met plezier ontwikkelen en waar we spanning en frustratie gebruiken als brandstof voor leren.
We willen ervoor waken je het idee te geven dat er één kant en klare oplossing bestaat voor het versterken van een groeimindset bij jezelf en bij de mensen waarmee je werkt.

In de komende maanden nemen we je daarom mee in een aantal onderwerpen waarvan we inmiddels weten dat deze een grote invloed kunnen hebben op (het kunnen inzetten van je) groeimindset zodat jij zelf kunt bepalen welke zaken het beste bij jouw situatie en behoeftes passen.

 

In het volgende blog gaan we als eerste in op het belang van psychologische veiligheid binnen een team om een groeimindset in te kunnen zetten en we geven je een aantal mogelijke manieren om deze in de praktijk van jouw team/groep/clan/familie/gang/crew te vergroten.

Stap voor stap werken we samen verder toe naar onderwijs voor elk kind (0-99 jaar) waarin een groeimindset vanzelfsprekend is.
Let’s Grow!