We houden allemaal van complimenten. Wanneer je een compliment krijgt dan voel je je gezien en gewaardeerd. Het versterkt de relatie tussen de gever van het compliment en de ontvanger. Een compliment blijft lang in ons geheugen plakken, omdat het zo fijn is om te horen.

Er zit echter ook een keerzijde aan: wanneer we feedback krijgen over ons leren, dan blijft het compliment beter in ons geheugen dan de feedback. De kans op groei is daardoor in feite kleiner dan wanneer de feedback zonder compliment gegeven wordt!

Kinderen die heel veel complimenten krijgen, voelen zich regelmatig juist mínder competent. Dit kan komen doordat zij het beeld hebben dat leraren vooral kinderen die minder goed presteren complimenten geven. Deze kinderen hebben die immers het hardste nodig, toch? Een compliment kan voor deze kinderen betekenen dat de leraar minder van hen had verwacht.

Ook kunnen complimenten de veerkracht en weerbaarheid van kinderen verminderen. Het gaat dan om complimenten die gaan over de vaste eigenschappen van het kind, zoals “wat ben jij toch supergoed in rekenen” of “jij bent zó sociaal!”. Deze complimenten gaan niet over zijn handelen (inzet, betrokkenheid), maar over het kind zélf. Natuurlijk vindt een kind het heerlijk om zoiets te horen, maar het effect is dat het kind gaat handelen om dit imago in stand te houden. Het kiest voor eenvoudigere rekentaken zodat hij niet faalt, of cijfert zichzelf weg om maar sociaal genoeg te blijven zijn.

Andere kinderen raken ‘complimentenverslaafd’. Zij hebben complimenten op hun vaste eigenschappen nodig om hun zelfbeeld te bevestigen. Ze gaan op zoek naar complimenten, of ze zich hebben ingezet voor de taak of niet: “Ik ben hier echt goed in, hè?” Je begrijpt vast dat een kind dat op deze manier op zoek is naar complimenten niet graag een lastige taak aanpakt met alle risico’s om te falen…

Wanneer er heel veel complimenten worden gegeven, ontstaat er bij een kind ook de verwachting dat deze complimenten blijven komen. Wanneer een compliment uitblijft, krijgt een kind soms de indruk dat het gefaald heeft. Zo ontstaat er een vorm van aangeleerd hulpeloos gedrag waardoor een kind niet tot een uitdagend leerproces in staat is.

Skipper en Douglas (2012) laten in onderzoek zien dat leerlingen die geprezen worden, negatiever reageren op het maken van een fout. En in meta-analyses komt naar voren dat geen enkele vorm van complimenten geven effectief is als die wordt gegeven om gewenst gedrag te stimuleren. Sterker nog, er is zelfs een negatief effect te zien in deze studies!

Moeten we dan helemaal geen complimenten meer geven? Wanneer we deze vraag voorleggen aan ouders of leraren in onze trainingen, dan kunnen zij zich niet voorstellen dat het goed is om helemaal geen complimenten te geven. Ook voor ons is het ondenkbaar dat je helemaal geen complimenten geeft: het versterkt je band met het kind omdat je laat zien dat je hem/haar waardeert en je spreekt je vertrouwen uit in het kind. Toch denken we wel dat er veel spaarzamer met complimenten moet worden omgegaan.

Wanneer je wél een compliment wil geven aan een kind, zorg dan dat deze specifiek, eerlijk en verdiend is. Vergelijk een kind niet met een ander, maar hooguit met zijn eigen vooruitgang. Laat zien dat je in een kind gelooft!

P.S. Ken je onze Complimentenposters al? Je downloadt ze gratis op onze website!

Bronnen:
Mindset, Carol Dweck, SWP 2018
Feedback om leren zichtbaar te maken, Hattie & Clarke, Bazalt 2019