Als leraar sta je elke dag voor de uitdaging om je leerlingen te begeleiden op hun reis naar kennis en begrip. De metafoor van de Leerkuil kan hierbij een waardevolle tool zijn. De Leerkuil helpt om de verwarring en uitdaging die de leerlingen doormaken tijdens een leerproces te begrijpen. Daarover schreven we eerder al eens dit artikel (basisinfo) en dit artikel (8 tips).

Maar wist je ook dat de Leerkuil ook handig is in de volgende 4 situaties?

1. De Leerkuil helpt je differentiëren

Dit is geen nieuws: differentiatie is essentieel voor effectief lesgeven, omdat het je in staat stelt om aan te sluiten bij de uiteenlopende behoeften van je leerlingen. De Leerkuil is daarbij een krachtige visuele tool om differentiatie in je klas te bevorderen.

Wanneer je zelf de Leerkuil goed begrijpt, krijg je beter inzicht in de voortgang van elke leerling. Sommige leerlingen zullen sneller door de kuil gaan dan anderen, wat overigens niet per se betekent dat ze intelligenter zijn. Het kan simpelweg te maken hebben met voorkennis of affiniteit met het onderwerp. Anderen hebben misschien meer tijd en begeleiding nodig om een taak onder de knie te krijgen.
Door de Leerkuil voor jezelf als visueel uitgangspunt te nemen voor een activiteit, overzie je snel dat je kunt differentiëren op…

  • De snelheid: hoe snel verwacht je dat elke leerling door de kuil gaat? Bied snelle leerlingen meer uitdaging tijdens de activiteit of geef ze meer zelfstandigheid. Voor leerlingen die langer in de Leerkuil blijven, zorg je voor voldoende ondersteuning.
  • De materialen: bedenk welke leermaterialen kinderen kunnen helpen door de kuil te komen. Bied een mix van leermaterialen aan, zodat elke leerling op zijn eigen manier de Leerkuil kan doorlopen die het beste bij hem past.
  • Samenwerking: stimuleer samenwerking door leerlingen met verschillende niveaus van begrip aan elkaar te koppelen. Hierdoor kunnen Leerlingen die de Leerkuil al hebben doorlopen hun ervaring delen, terwijl de leerlingen die er nog in zitten hun vragen kunnen stellen en extra hulp kunnen krijgen.

Het inzetten van de Leerkuil als differentiatietool stelt je in staat om je onderwijs nog beter af te stemmen op de individuele behoeften van je leerlingen, wat resulteert in een effectievere leerervaring voor iedereen.

2. Onderschatting van de Leerkuil – De Vloek van Expertise

Als leerkracht ben je vaak een expert in het vak dat je onderwijst. Je hebt de lesstof uitgebreid bestudeerd en begrijpt het tot in de details. Dit is natuurlijk belangrijk, maar het kan ook leiden tot de “vloek van expertise”.

De vloek van expertise doet zich voor wanneer experts, zoals jijzelf, moeite hebben om zich voor te stellen hoe het is om iets nog niet te begrijpen. Omdat je de Leerkuil al vaak hebt doorlopen, vergeet je soms hoe verwarrend en ontmoedigend deze fase kan zijn voor beginners.

Zo sprak een deelnemer van onze trainingen ons eens aan op de Leerkuil. Deze docent beeldende vorming gaf aan dat de Leerkuil zó vanzelfsprekend was voor haar; op de kunstacademie deden ze niets anders dan Leerkuilen ingaan; experimenteren, falen, onzekerheid en doorzetten was dagelijkse kost voor haar, waar ze inmiddels haar hand niet meer voor omdraaide. Dat is voor haar natuurlijk helemaal geweldig, maar het zorgde er wel voor dat ze zich moeilijk kon voorstellen dat anderen moeite hadden met deze Leerkuil. Dit had tot gevolg dat ze haar leerlingen moeilijker kon begeleiden. Ze had behoorlijk (te) hoge verwachtingen van de leerlingen, omdat iets als frustratie of onzekerheid voor haar heel vanzelfsprekend was. Daardoor vond ze het soms lastig om te begrijpen waarom leerlingen worstelden met deze situaties. Ook was ze soms wat ongeduldig met leerlingen, omdat ze vergat hoeveel tijd het kost om dit soort situaties te leren doorlopen. Je kunt je voorstellen dat dit onbedoeld extra druk op de leerlingen legde.

Bewustwording van deze vloek van expertise stelt je in staat om meer empathisch en effectiever te zijn in je onderwijs, omdat je beter kunt inspelen op de behoeften van je leerlingen. Als daarover meer wilt weten: we hebben hierover een podcast opgenomen met nog meer achtergrondinformatie en die beluister je hier.

 

3. De Leerkuil als katalysator van emotionele veerkracht

Naast het bevorderen van cognitieve groei en het ‘leren leren’, kan de Leerkuil ook een krachtige katalysator zijn voor de emotionele ontwikkeling van leerlingen.

Het doorlopen van de Leerkuil kan emoties met zich meebrengen, zoals frustratie en zelftwijfel. Leerlingen kunnen zich soms al snel overweldigd voelen en de neiging hebben op te geven. Als leerkracht kun je deze momenten aangrijpen om emotionele veerkracht te cultiveren.

Maak er een gewoonte van om de emoties van leerlingen te erkennen en te bespreken wanneer ze de Leerkuil betreden. Leer hen dat verwarring en fouten normaal zijn en dat deze juist heel waardevol zijn in het leerproces. Moedig hen aan om door te zetten, ongeacht de obstakels. Laat ze zien dat fouten kansen zijn om te leren en groeien, en dat hun inspanningen gewaardeerd worden, zelfs als ze nog niet tot resultaat hebben geleid.

Door een veilige en ondersteunende omgeving te creëren waarin leerlingen zich vrij voelen om hun emoties te uiten en met uitdagingen om te gaan, help je hen niet alleen om de Leerkuil te doorlopen, maar ook om emotioneel veerkrachtiger te worden. Het is wellicht onnodig om te vermelden dat dit van onschatbare waarde is in het leven.

Om dit alles te stimuleren vind je in ons vernieuwde e-book over de Leerkuil ook alle afbeeldingen van de stappen van de Leerkuil met ‘hartjes’ om de emotionele beleving van de Leerkuil te kunnen bespreken met je leerlingen.

 

4. De Leerkuil als tool voor zelfreflectie

Een belangrijke factor die vaak over het hoofd wordt gezien als het gaat om de Leerkuil, is de kans tot zelfreflectie. De periode van verwarring en uitdaging in de Leerkuil biedt zowel de leerlingen als jou de gelegenheid om na te denken over hun leerproces en strategieën voor verbetering te ontwikkelen.

Hier zijn enkele manieren waarop je zelfreflectie kunt integreren in de leerervaring:

  • Logboekje: Geef elk kind een schriftje en geef iedereen aan het eind van de dag een moment om hierin hun gedachten, emoties en andere ervaringen over de Leerkuil op te schrijven. Op termijn leren ze hierdoor hun emotionele reacties op uitdagingen te begrijpen en strategieën te bedenken om ermee om te gaan. Zeker als je dit regelmatig met elkaar bespreekt.
  • Groepsgesprekken: Organiseer met regelmaat groepsgesprekjes waarin leerlingen kunnen praten over hun ervaringen in de Leerkuil. Hierdoor kunnen ze van elkaar leren en ontdekken welke benaderingen succesvol zijn.
  • Leerstrategieën: Stimuleer leerlingen om na te denken over welke leerstrategieën het beste voor hen werken tijdens het doorlopen van de Leerkuil. Ze kunnen ontdekken dat ze bijvoorbeeld beter leren door visualisatie, actieve deelname of het stellen van vragen.
  • Doelen stellen: Leerlingen kunnen hun eigen doelen stellen voor het overwinnen van de Leerkuil. Dit helpt hen om gerichter te werken en een gevoel van controle over hun leerproces te ontwikkelen. Denk aan doelen als ‘ik lees om hulp accepteren’ of ‘ik ga op zoek naar oplossingen als ik tegen de muur aanloop’.

Zelfreflectie geeft leerlingen de kans om bewust te worden van hun sterke punten en zwakke punten als leerlingen. Het stelt hen ook in staat om eigenaarschap te nemen over hun leerproces en beter voorbereid te zijn om toekomstige uitdagingen aan te gaan.

Tot slot

Zo zie je, de Leerkuil is niet alleen een obstakel dat overwonnen moet worden, maar ook een waardevol hulpmiddel voor differentiatie, een herinnering aan de vloek van expertise en een kans voor ontwikkeling van emotionele veerkracht en zelfreflectie. Door de Leerkuil centraal te stellen in alle aspecten rondom leren, zul je je leerlingen helpen groeien tot zelfstandige, veerkrachtige en gemotiveerde mensen.

 

Meer weten over de Leerkuil? Of wil je deze gaan inzetten?

Dan hebben wij tools voor je:

  • Een gratis poster van de Leerkuil download je in onze bibliotheek. Print hem uit en hang op!
  • In onze webshop vind je het e-book, handige wisbordjes en posters op A2-formaat.
  • We geven webinars en live training over de Leerkuil. Via de linkjes zie je wat er gepland staat voor de komende tijd!